Bài viết sau sẽ giúp bạn đọc cùng tìm hiểu về ánh sáng đóng vai trò như thế nào trong việc điều chỉnh cảm xúc và hành vi của con người trong từng không gian kiến trúc khác biệt.
Bước vào một căn phòng tắm ấm áp, ánh sáng mời gọi và bạn cảm thấy thoải mái ngay lập tức. Bước vào căn phòng xì xào với ánh đèn chói lòa và răng bạn bắt đầu nghiến lại.
Tại sao lại như vậy?
Vào năm 2014, một nghiên cứu của tập chí Tâm lí học người tiêu dùng đã phát hiện ra rằng ánh sáng càng mạnh, cảm xúc của con người càng bị ảnh hưởng và gia tăng, cả mặt tích cực lẫn tiêu cực.
Nghiên cứu gồm sáu thí nghiệm kiểm tra mối liên hệ giữa cảm xúc và độ sáng xung quanh. Cảm giác ấm áp tăng lên khi những người tham gia được tiếp xúc với ánh sáng có sắc đỏ. Cảm giác của sự tiêu cực tăng khi ánh sáng xanh chiếm ưu thế. Ánh sáng càng rực rỡ, cảm xúc của những người tham gia càng trở nên mãnh liệt. Cả cường độ và màu sắc của ánh sáng đều ảnh hưởng đến tâm trạng của con người.
Điều này ảnh hưởng như thế nào đến thiết kế của bạn?
Khi thiết kế một không gian, ánh sáng cần được xử lí ngay khi chính không gian đó và cách sử dụng nó được xác định. Ví dụ, nếu đó là một không gian văn phòng mà bạn đang thiết kế, thì ánh sáng văn phòng nên khuyến khích sự tỉnh táo và tính năng suất”, theo lời của Rebecca Hadley, quản lí trung tâm giáo dục ánh sáng Eaton’s SOURCE. Nó cũng giúp cho “những điều khiển theo đó cho phép thay đổi trong suốt cả ngày. Lý tưởng nhất là bạn có khả năng điều chỉnh cường độ ánh sáng bằng công tắc điều chỉnh độ sáng.”
Khi chiếu sáng cho một ngôi nhà, mục đích của mỗi phòng đóng vai trò quyết định. Nhà bếp, một không gian làm việc, đòi hỏi ánh sáng mạnh hơn, CRI (màu chính xác) cao trong khi phòng khách yêu cầu ánh sáng êm dịu hơn, ấm áp hơn.
“Sự liên kết của chúng ta với ánh sáng màu cam với cảm giác ấm áp và thư giãn có lẽ là tiến hóa và bắt nguồn từ tổ tiên đầu tiên của chúng ta, vì cả sự ấm áp và an toàn từ những kẻ săn mồi, chắc chắn sẽ thắp lửa vào ban đêm.” -David Hakimi, đồng sáng lập Alcon Lighting
Lối vào nhà của bạn nên chào đón khách, tạo ra sự chuyển tiếp mượt mà từ ánh sáng ban ngày sang ánh sáng bên trong nhà của bạn. Vào ban đêm, ánh sáng sẽ giúp các vị khách dễ dàng từ ngoài trời tối bước vào ánh sáng ấm áp bên trong, không làm quá tải các giác quan của họ và giúp họ thư giãn. Trước khi đi ngủ, ánh sáng nên được hạ xuống để thúc đẩy sự thư giãn nhưng vẫn đủ sáng để bạn có thể điều hướng ngôi nhà an toàn.
Nhắc lại ánh sáng ngoài trời
Ngoài nhịp sinh học, ánh sáng tự nhiên cũng ảnh hưởng đến tâm trạng của chúng ta và có thể làm tăng năng suất và sự thoải mái trong môi trường làm việc. Một nghiên cứu của HMG có tiêu đề Tác động của ánh sáng ban ngày đối với hiệu suất bán lẻ, đã nhận thấy rằng sự hiện diện của skylight là tiêu chí quan trọng thứ ba của các yếu tố có ý nghĩa thống kê trong việc tăng doanh số. HMG cũng nghiên cứu ánh sáng ban ngày trong trường học và tìm thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa các trường báo cáo sự cải thiện về điểm thi (hơn 10%) và những trường báo cáo tăng ánh sáng tự nhiên trong lớp học.
Ánh sáng tự nhiên có thể có tác động tương tự khi được kết hợp với mặt bằng chiếu sáng của ngôi nhà. Ngoài việc tiết kiệm năng lượng, việc tiếp xúc với ánh sáng tự nhiên giúp cải thiện tâm trạng và giấc ngủ. Dành cả ngày của bạn trong khu vực tăng cường ánh sáng tự nhiên có thể cải thiện chức năng của nhịp sinh học, điều giúp tăng mức năng lượng và sự hạnh phúc cho bạn. Tiếp xúc quá nhiều với ánh sáng xanh từ thiết bị điện trong buổi tối có liên quan trực tiếp với những hiệu ứng ngược lại (đọc thêm ở đây).
Hadley cho biết trong nghiên cứu công nghiệp cho thấy ánh sáng trong nhà (vào ban ngày) nên bắt chước màu sắc của ánh sáng mà chúng ta trải nghiệm ở bên ngoài tìm kiếm sự chuyển màu tương tự theo thời gian: “… ánh sáng mát mẻ buổi sáng, ánh sáng trắng ở giữa trưa, ánh sáng ấm áp vào buổi tối.”
Dĩ nhiên, yếu tố quan trọng nhất trong chiếu sáng ngôi nhà của bạn là những gì bản thân bạn ưa thích. Nhưng Hakimi khuyến nghị một bước quan trọng mà mọi người có thể thực hiện để tạo ra một môi trường thanh tịnh, dễ chịu bắt chước ánh sáng ngoài trời:
“Vào ban đêm, sử dụng đèn có nhiệt độ màu ấm hơn - những đèn nằm trong phạm vi từ 2.700 đến 3.000 Kelvin và giảm cường độ bằng các nút điều chỉnh độ sáng. Giảm cường độ ánh sáng giúp giảm huyết áp và khuyến khích mọi người thư giãn. Vì vậy, sử dụng đèn mờ trong phòng ngủ với màu ấm hơn - và tránh ánh sáng xanh từ máy tính hoặc điện thoại di động.”
Sự linh hoạt là chìa khóa
Linh hoạt là một lợi ích tự nhiên của thiết kế chiếu sáng thông minh. Những tiến bộ mới trong điều khiển ánh sáng đã giúp việc chiếu sáng cho tâm trạng trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.
Đèn LED mới hơn với điều khiển tích hợp và khả năng làm mờ nhiệt độ màu ấm hơn đang trở nên phổ biến trong ngành khách sạn vì khả năng ảnh hưởng đến trải nghiệm của khách hàng. Ánh sáng ấm hơn và mức độ ánh sáng thấp hơn đã được chứng minh là làm chậm nhịp tim và tạo ra trạng thái thư giãn, Hadley giải thích.
Do đó, khách hàng có thể được truyền cảm hứng để thưởng thức các món khai vị và cocktail hơn là đổ xô vào món chính. Ngược lại, một số nhà hàng có thể đặt ánh sáng mạnh hơn ở khu vực mà họ muốn chuyển bàn nhanh chóng.
Màu sắc cũng đóng một vai trò - nhưng nó điều chỉnh ánh sáng dễ dàng hơn
Màu sắc là khía cạnh quan trọng nhất trong ánh sáng và tâm trạng. Tuy nhiên Alcon’s Hakimi lưu ý rằng thật dễ để điều chỉnh ánh sáng hơn là sơn các bức tường. Trên thực tế, bạn có thể thay đổi màu sắc của căn phòng chỉ bằng việc bật sáng hay làm yếu nó đi.
Yếu tố thiết kế quan trọng nhất
Với khả năng ảnh hưởng phần lớn đến tâm trạng của một căn phòng, ánh sáng là yếu tố quan trọng nhất cần cân nhắc khi thiết kế một không gian.
Ngoài việc thay đổi tâm trạng của con người trong một căn phòng, ánh sáng có thể biến đổi căn phòng theo hình dạng và kích thước. Trong một phòng làm việc đặc biệt nhỏ, sơn tường màu sáng và có thêm ánh sáng phản chiếu từ các bức tường sẽ giúp căn phòng có vẻ lớn hơn. Ánh sáng ở bề mặt lõm có thể thêm ánh sáng dịu vào phòng mà không làm lồi không gian, điều này cũng giúp căn phòng có vẻ rộng hơn.
Với tính linh hoạt ở mức độ sáng và màu sắc ánh sáng, các nhà thiết kế tiếp tục chuyển sang sử dụng đèn LED. Những tiến bộ trong công nghệ LED đã dẫn đến một số đồ đạc mới, bao gồm các đèn trời LED bắt chước giao diện của cửa sổ và bầu trời. Các skylight này đã tỏa ánh sáng với nhiệt độ tương đương với ánh sáng tự nhiên - mang lại cảm giác rộng mở, thoáng đãng và giúp những người cư ngụ trong phòng cảm nhận được sự rung cảm tích cực hơn.
Với việc tiếp tục nghiên cứu và đổi mới về ánh sáng, chủ nhà và nhà thiết kế có nhiều lựa chọn khi chọn ánh sáng phù hợp để đặt đúng tâm trạng cho không gian của họ.
